GSM Spesifikasyonları ve Abone Servisleri

GSM Mobil İletişim Sistemi yazı dizisinin bu son bölümünde GSM’nin teknik spesifikasyonları ile karakteristiği ve abone servislerinden bahsedeceğiz. Spesifikasyonlara girmeden önce bilinmesi gereken bazı temel kavramlardan da bahsedeceğiz.

Bu yazı ile yazı dizisinin orijinali ilk olarak E-Siber.com’da 2009‘da Mekin Pesen tarafından yayınlanmıştır. Domain adresi değişikliği nedeniyle yazı buraya taşınmıştır. Bu yazı izinsiz olarak hiçbir şekilde başka bir yerde kullanılamaz.

 

GSM’nin spesifikasyonları farklı iletişim servis sistemleri arasında farklılıklar gösterebilir. Ama temelde belirli ayarlar ve talimatnamelere tabidirler. Bilinmesi gereken temel kavramlar şu şekildedir:

• bandwidth — Bir veri kanalının limitinin genişliğidir. Geniş bandlarda veriler daha hızlı gönderilebilir.
• bits per second (bps) — Bir saniyedeki veri akışı oranıdır. 8 bit bir arada bir byte oluşturur.
• frequency — Frekans. Birim zamandaki tur sayısı. Birimi hertz’dir (Hz).
• kilo (k) — kilo iletişim dilinde bir değerin 1,000 ile çarpılmasını ifade eder.; kbps ise saniyedeki 1000 bit oranını tanımlar.
• megahertz (MHz) — 1,000,000 hertz demektir.
• milliseconds (ms) — Saniyenin binde biridir.
• watt (W) — bir vericinin gücünün ölçü birimidir.

 

GSM’nin KARAKTERİSTİĞİ VE SPESİFİKASYONLARI

• frequency band — Frekans bandı. GSM için belirlenen 1,850 MHz’den 1,990 MHz’e olan frekans band aralığıdır (cep telefonundan baz istasyonuna).
• duplex distance — Uplink ve downlink frekansları arasındaki mesafedir ve 80 MHz’dir. Bir kanal 80 MHz aralık mesafesinde 2 frekansa sahiptir.
• channel separation — Kanal ayrımı. Bitişik olan taşıyıcı frekanslar arasındaki ayrımdır ve bu 200 kHz’dir.
• modulation — Modülasyon. Bir taşıyıcı frekansının karakteristiğinin değiştirilerek gönderilme işlemidir. Yani radyo taşıyıcı bir dalgayı mesaj sinyaline göre tadil etme, ayarlama, hafifletme ve geçiştirmedir. GSM ağında bu “Gaussian minimum shift keying (GMSK)” standardı ile sağlanır.
• transmission rate — İletim/nakil/intikal oranıdır. GSM, havadan geçen 270 kbps’lık bit oranlı dijital sistemdir.
• access method — Erişim methodu. GSM, zaman bölmeli çoklu erişim prensibini kullanır. TDMA, farklı birkaç çağrının aynı taşıcıyıcıyı paylaştığı prensibini kullanan bir methottur ve bunda her çağrı belirli özel bir zaman dilimine atanır.
• speech coder — Konuşma kodlayıcısı. GSM, doğrusal öncelikli kodlamayı (linear predictive coding-LPC) kullanır. LPC’nin amacı bit oranını kısmaktır. LPC, ses sistemini taklit eden filtre için parametreleri sağlar. Bu filtreden geçen sinyal gerisinde arta kalan bir sinyal bırakır. Konuşma 13 kbps’da kodlanır.

GSM ABONE SERVİSLERİ

GSM’nin bünyesinde biri telefon servisleri (tele servisler) ve diğeri de veri servisleri (taşıyıcı servisler) olmak üzere iki temel servis tipi vardır. Telefon servisleri ses servisleridir. Yani iki abone arasındaki tam kapasiteli konuşma faaliyetidir. Veri servisleri ise, iki erişim noktası arasında ağda bir arayüz oluşturacak şekilde veri sinyallerinin iletilmesidir.

Normal telefon ve acil çağrılarının yanı sıra aşağıdaki servisler de GSM tarafından desteklenmektedir:

• dual-tone multifrequency (DTMF) — DTMF, telefon ağı ile bir çağrı cevaplama makinesinin uzaktan kontrolü gibi farklı kontrol amaçlar için kullanılan bir ses tonu sinyalleme düzenidir. GSM tam kaynakları ile DTMF’yi destekler.
• facsimile group III — Bildiğimizi fax işlemlerinin GSM üzerinden gerçekleşmesine olanak sağlayan bir sistemdir. GSM kaynaklı fax ile analog fax arasında iletişim kurulmasına olanak sağlar.
• short message services — Bildiğimiz kısa mesaj servisidir (SMS). Cep telefonlarının birbirleri arasında maksimum 160 yazı/harf karakteri ile mesajlaşmasını sağlar. Ayrıca cep telefonu kapalı ise mesajın, cep telefonu açık olduğu ana kadar tutulması ve ulaştırılmasından sorumludur.
• cell broadcast — Hücre yayınıdır. Kısa mesaj servisi de aslında hücre yayınının bir parçasıdır. 93 karakterli bir mesajın belirli bir coğrafi bölge içindeki her aboneye iletilmesi işlemidir. Trafik sıkışıklığının ve kaza raporlarının bildirilmesi için kullanılabilmektedir.
• voice mail — Sesli mesaj. Bu servis esasında abone tarafından kontrol edilen bir çağrı cevaplama makinesidir. Çağrılar bu sesli mesaj makinesine/kutusuna yönlendirilir. Arayan kişi mesajını bırakır ve sonrasında kontrol edici abone, kendisine bırakılan çağrıları dinler.
• fax mail — Fax mesajı. Bu servisle abone, her türlü fax makinesinden fax mesajı alabilir.

 

İlave/Tamamlayıcı Servisler

GSM ayrıca telefon ve data servislerini destekleyici servisleri de ihtiva eder. İlave servisler gelir getici özelliklerine göre tanımlanır. Bazı ilave/destekleyici servisler şunlardır:

• call forwarding — Çağrı yönlendirme. Bu servis, abonenin meşgul ya da ulaşılmaz olduğunda, kendisine gelen çağrıları başka numaralara yönlendirmesine olanak sağlar.
• barring of outgoing calls — Giden çağrıları engelleme. Telefonunuzdan yapılacak bütün çağrıları önlemek için kullanılır.
• barring of incoming calls — Gelen çağrıları engelleme. Bu servis ile sizi kimsenin aramamasını sağlayabilirsiniz. Telefonunuz açıktır. Mesaj alıp gönderebilir faka çağrı gelmez.
• advice of charge (AoC) — Ücretlendirme tavsiyesi. Çağrılarda genelde zamana bağlı ücretlendirmeler yapılır.
• call hold — Çağı tutma. Bu servis, aboneye halihazırda devam eden çağrısını sonlandırma ve sonra tekrar kurma olanağı sağlar.
• call waiting — Çağrı bekletme ve durdurma servisidir. Aboneye devam eden bir çağrı sırasında gelen başka bir çağrıyı bekletme, reddetme ve cevap verme olanağı sağlar. Çağrı bekletme servisi, devre-anahtarlamalı bağlantı sistemi kullanan her GSM telekomünikasyon hizmetinde mevcuttur.
• multiparty service — Çoklu parti servsisi. Bir aboneye aynı anda birden çok kişiyle konuşma imkanı sağlayan bir servistir.
• calling line identification presentation/restriction — Çağrı hattı tanımlam sunma ve kısıtlama servisidir.
• closed user groups (CUGs) — Kapalı çağrı grupları. Genelde şirketlerin kendi çalışanları arasındaki çağrılarda kullandıları bir servistir. Belirli sayıda kullanıcıya belirli sayıda çağrı yapma imkanı tanınır.